• huishoudcursus huishoudcursus
• tuinbouwdiploma tuinbouwdiploma
•  

Ontwerpen en drukken van diploma’s, kalenderbladen en affiches

Na de tentoonstelling van de etsen van Antoon Derkzen van Angeren als leraar van Andreas Schotel wordt voor de nieuwe expositie een minder gekende kant uit het oeuvre van Andreas Schotel belicht. Voor de tentoonstelling zijn diploma’s, kalenderbladen en affiches, zowel ontwerpen als drukken, uit de museumcollectie gelicht.

Zo zijn er diploma’s van de Landbouwcursus, van de Tuinbouwcursus en van de Landbouw Huishoudcursus onder auspiciën van de Noordbrabantsche Christelijke Boerenbond (N.C.B.), maar ook een diploma Noordbrabants Stamboek van Varkens te zien. Over de achtergrond van deze diploma’s is maar weinig informatie beschikbaar en niet altijd is bekend, of ze in grote oplagen gedrukt zijn bij Henri Bergmans te Tilburg en Jac. Naaijkens te Hilvarenbeek. Slechts enkele exemplaren op naam zijn bekend. In ieder geval heeft meester Jan M. Lauwers (1881-1965) dergelijke cursussen in de winter gegeven. Met hem is Andreas Schotel goed bevriend en voor wiens boekje Langs de Hilverboorden heeft hij illustratiemateriaal geleverd. Het is niet ondenkbaar, dat Lauwers hier een belangrijke rol in heeft gespeeld als opdrachtgever van de locale afdeling.

Voor de Continentale Handel & Transportmaatschappij te Rotterdam heeft Schotel ontwerpen voor kalenderbladen in de jaren 1935 tot 1937 gemaakt, maar de kalenders zelf zijn nog niet opgespoord.

De affiches die hij voor de Paastentoonstelling van Uitgeverij Pegasus (1950), de Grote Meeting tegen Duitse Herbewapening (1951), zijn eigen tentoonstellingen in Hilvarenbeek in 1952, 1967, 1976 en 1978 en de Veiling Kunstenaars voor El Salvador (1981) heeft vervaardigd, hebben zonder meer een oplage gekend.

Voor dit drukwerk, meestal in hout- of linosnede al dan niet in meer kleuren uitgevoerd, heeft hij zelf de plaat met beeld en letters gesneden. De tentoonstelling is interessant, doordat zo mogelijk ontwerptekeningen naast uitgevoerde drukken worden geëxposeerd.

De expositie loopt van 9 juli tot en met 9 oktober 2016 en is met uitzondering van de maandag dagelijks geopend van 11.00 tot 16.00 uur.

Schotel ontwerpt, Lauwers onderwijst

Met mijn lange ervaring in het landbouwonderwijs sprak mij de kop in de Hilverbode van vorige week: “Onderwijs verheft de Boerenstand” bijzonder aan. In het betreffende artikel n.a.v. een nieuwe tentoonstelling in het Andreas Schotel Museum legt Kees van Kemenade de relatie tussen Andreas Schotel en meester Lauwers. De toenmalige hoofdonderwijzer Lauwers en de kunstenaar Schotel waren goed bevriend met elkaar. Ondanks hun verschillende achtergrond was dat ook weer niet zo verwonderlijk. Beiden hadden grote belangstelling voor de werkende mens. Voor Lauwers waren dat de boeren in Esbeek en omgeving en voor Schotel de havenarbeiders in Rotterdam, maar ook de boeren, boerinnen en bosarbeiders in Esbeek.

Lauwers organiseerde allerlei cursussen in de wintermaanden als middel om de boeren welvarender te maken. Maar hij deed nog veel meer. Hij zette voor meerdere sectoren in de landbouw praktijk onderzoek op en door dit te koppelen aan  onderwijs en voorlichting was hij mede de grondlegger van het zogenaamde OVO drieluik (onderzoek, voorlichting, onderwijs) waarmee later Nederland voorloper werd in de wereld. Lauwers gaf Schotel opdrachten om diploma’s te ontwerpen voor meerdere cursussen. Daarmee voorzag hij de armlastige kunstenaar van wat inkomsten en kreeg hij er zeer unieke kunstzinnige diploma’s voor terug. De meeste diploma’s ontwierp Schotel in de vorm van houtsneden of linosneden. Schotel liet die in kleur afdrukken in Hilvarenbeek of in Tilburg. 

Lauwers heeft veel geschreven. Dat deed hij laat op de avond en een gedeelte van de nacht. Rond drie uur liep hij dan van zijn huis tegenover de pastorie naar het postkantoor op de Esbeekseweg om zijn brieven en publicaties op de post te doen. Zijn publicaties hadden vooral betrekking op de landbouw en met name op de bijenteelt. Hij was mede de grondlegger van het proefstation voor de bijenteelt de Ambrosiushoeve, dat stond op de plaats waar zich nu  de ingang van de Beekse Bergen bevindt. Dit proefstation is later verplaatst naar Wageningen en is daar onderdeel van de Wageningen Universiteit en Research Center (PPO). Schotel heeft de imker ook in zijn etsen vastgelegd zoals je op bijgaande afdruk ziet.

Door het lijntje met Lauwers staat nu in het Bijenhuis in Wageningen nog een bronzen beeldje van een imker, ontworpen naar een ets van Schotel.

Ook het hier afgedrukte diploma met het varken,

van het Noord Brabants Stamboek van Varkens is tot stand gekomen door de relatie tussen Lauwers en Schotel. Het betreft een linosnede. Linosneden waren door het gebruik van linoleum als materiaal, meer dan houtsneden geschikt om grote vlakken te drukken. Lauwers was in 1920 nauw betrokken bij het tot stand komen van de eerste plaatselijke  coöperatieve varkensfokvereniging, die werd opgericht door 13 Esbeekse boeren. In die tijd kwam in Esbeek op het Hoogeind mede door toedoen van Lauwers  een proefboerderij van de grond. Hier wordt in 1921 de eerste varkensfokdag van Nederland gehouden ( zie foto van de kampioenszeug). De volgende dag stond in de Tilburgse Courant: Er kwamen gisteren duizend vreemdelingen naar Esbeek, vooral afkomstig uit Hilvarenbeek, Diessen en Hooge en Lage Mierde. Esbeek was toen al het centrum van de wereld. De wereld was toen kennelijk nog wel erg klein!!!!

Schotel en Lauwers vonden elkaar destijds omdat ze, ondanks dat de een communist en de ander katholiek was, wat voor elkaar konden betekenen en elkaar respecteerden. Ze dronken overigens samen ook graag een borrel, zelfs in de voormiddag, tot ergernis van de echtgenote van meester Lauwers. Voor de Esbeekse pastoors was destijds contact met de communist Schotel een brug te ver. Maar na meer dan een halve eeuw later is door het festival van Park en Schotel in de Esbeekse kerk deze relatie onlangs alsnog tot stand gebracht.

Piet Verhoeven.