Steden aan rivieren fascineren, oefenen een grote aantrekkingskracht uit. De stroming van het water en de spiegeling van het licht zorgen voor afwisselende kijkervaringen naast het traag voortbewegen van logge schepen of van snelle plezierbootjes op het water. De rivier trekt altijd kijkers en weet door een mate van rust de blik geruime tijd ontspannen vast te houden. 

Voor de nieuwe tentoonstelling zijn Maasgezichten uit het oeuvre van Andreas Schotel geselecteerd, want de Nieuwe Maas met binnen- en zeeschepen, sleepboten, pontjes en elevators hebben hem geïnspireerd evenals de verschillende havens met kades en havenkranen. Met zijn atelier op het gemeentelijk Haventerrein aan de Roselaan bij de Binnenhaven zit Schotel op een steenworp afstand van de rivier. Decennia lang, namelijk van 1922 tot 1967, heeft hij er zijn atelier. Dan moet hij verkassen en kan hij zijn werkruimte herbouwen aan de Brielselaan bij de Maashaven.

De rivier deelt de stad Rotterdam in twee delen: het oude noordelijk gelegen stadscentrum en het zuidelijk gelegen stadsdeel op het Noordereiland en eiland IJsselmonde met elkaar verbonden door de bruggen, namelijk de oude Willemsbrug (vervangen in 1981 door de nieuwe Willemsbrug), de voormalige Willemsspoorburg (vervangen in 1993 door de Willemsspoortunnel onder de Maas) en de in 1996 geopende Erasmusbrug. De Koninginnebrug en Koningshavenbrug of De Hef over de Koningshaven verbinden het Noordereiland met Zuid. Op de etsen van Schotel komen de oude bruggen voor.

Nadat hij in opdracht voor de Albatros Superfosfaatfabrieken en de Teerunie resp. in 1956 en 1958 etsen heeft vervaardigd lijkt de kunstenaar meer oog voor de rivier met zijn weidse vergezichten gekregen te hebben. In 1962 exposeert hij volgens de catalogus een reeks van vijf riviergezichten op de omvangrijke overzichtstentoonstelling in het Centraal Noordbrabants Museum te ’s-Hertogenbosch van 8 september t/m 14 oktober. Maar welke dat precies zijn, is niet meer direct te achterhalen.

De losse manier van etsen en het beweeglijke handschrift met vlotte, schetsmatige lijnen zijn karakteristiek voor zijn latere werk. De suggestie dat de havenkranen in beweging zijn, geven de grafiekbladen een soort visuele dynamiek, waardoor ze sterk overkomen en aanspreken. Hoe Andreas Schotel zich met het havengebied verbonden voelt, blijkt uit de ets, waarin hij zichzelf met jas, das en alpinopet in een medaillon afbeeldt. Het is zijn biotoop, waar hij zich thuis voelt. Men kan de Maasgezichten opvatten als een hommage van Schotel aan zijn geboortestad, de Maas- en havenstad Rotterdam. Overigens is hij ook graag ’s zomers in Esbeek, waar boshut De Schuttel – zijn vakantiehuisje – dan zijn pied-à-terre is voor zijn Brabantse oeuvre. Daarom zijn in de expositiegang dorpsgezichten van Esbeek met twee horizonten (1947) en vier horizonten (omstreeks 1975) als ook etsen van De Schuttel uit de jaren 1970 geëxposeerd. De tentoonstelling loopt van 16 september tot en met 10 december 2023 en is een bezoek waard!

Peter Thoben, conservator