Na twee lastige jaren waarin het coronavirus enkele keren tot lockdowns en vele beperkingen heeft geleid, zijn wij toch genoodzaakt het jaar nog in lockdown te beginnen. Kort voor de ingang van die laatste lockdown was de tentoonstelling Paarden bij Schotel op 4 december 2021 ingericht, zodat deze na het weer opengaan van het museum is blijven hangen tot en met 15 mei.
Voor de volgende expositie hebben wij de museumcollectie doorgelopen op werktuigen als hulpmiddelen bij de boerenarbeid. Is het aanvankelijk nog handgerei, maar meer en meer worden het machines om het werk gemakkelijker en sneller te kunnen uitvoeren. Onder de titel Boerenwerk: spitten, wieden, ploegen, eggen, maaien, dorsen gaat de tentoonstelling op 21 mei van start en loopt tot en met 28 augustus.
Voor de tentoonstelling daarna hebben wij ons gericht op Korenmijten & hooibergen, die op etsen, tekeningen en aquarellen van Andreas Schotel veel voorkomen, maar vandaag de dag nagenoeg uit het landschap of bij de boerderij zijn verdwenen, omdat deze boerenbouwsels hun oorspronkelijke functie hebben verloren. Tot en met 20 november blijft de expositie hangen.
In het kader van het beleid om jaarlijks een expositie te organiseren die niet op basis van de museumcollectie is samengesteld, komt na de jubileumtentoonstelling van Jan Naaijkens in 2019 een expositie rondom het werk van diens vriend Janus Kluijtmans in aanmerking. Een selectie van tekeningen en aquarellen uit de collectie van Piet Simons maakt die presentatie mogelijk onder de titel Tekenwerk. Janus Kluijtmans (1919-2004), die van 27 november nog t/m 12 februari 2023 te zien zal zijn.
Op zondag 11 december is er een middag georganiseerd, waarbij Ruud Severijns die met Janus heeft samen geschilderd, herinneringen heeft opgehaald na een welkom met kunsthistorisch achtergrondverhaal door de conservator. Een activiteit die bij de aanwezigen in de smaak is gevallen. Uit Nuenen bereikt ons het verzoek om een drietal werken van Johannes Proost in bruikleen te geven voor de tentoonstelling Verfstreken die (verlaat) in het kader van ‘Nuenen, Gerwen en Nederwettten 200 jaar’ in ’t Weefhuis van 20 augustus tot 12 september plaatsvindt. Overigens heeft conservator Peter Thoben op 9 september aldaar ter gelegenheid van de Open Monumentendag het boek ’t Weefhuis. Van linnenfabriek tot kunstgalerie.
De periode Henk Smolders. Een documentatie kunnen presenteren, waaraan hij als auteur heeft meegewerkt. In het dorpsblad ’t Kleppermenneke hebben wij weer maandelijks gelegenheid gekregen om over Andreas Schotel te berichten. De conservator kondigt nieuwe tentoonstellingen aan en belicht uitvoerig diverse Schotelonderwerpen met het nodige beeldmateriaal. Daarnaast is er door verschillende bestuursleden verslag gedaan van de Culturele avond, Artist-in-residence en vrijwilligersmiddag. De jaarlijkse Culturele avond met het onderling ruilen van Schotel-etsen vindt op vrijdag 25 maart plaats.
Als spreker is de nieuwe directeur van Brabants Landschap Joris Hogenboom uitgenodigd, die het project Rovertsche Heide met ontbossing c.q. kaalslag toelicht geassisteerd door projectleider Rob Vriens en boswachter Wim de Jong. In De Hilverbode staan diverse artikelen over de museale activiteiten. In het kader van de reeks ‘Hilvarenbeek Museumdorp’ verschijnen de artikelen ‘Paarden bij Schotel’ van de conservator (2 maart) en ‘Esbeek door Mexicaanse ogen’ over artist-in-residence José Luis López Galván (6 juli) van de hand van bestuurs- en werkgroepslid Danny van Vliembergen, dat zelfs op de voorpagina wordt geplaatst.
Ook het persbericht van de expositie Korenmijten & hooibergen komt in het weekblad terecht (28 september) en Kees van Kemenade belicht de expositie van Janus Kluijtmans (7 december). Voor artikelen van Frans Aarts hebben wij – zoals in het verleden – beeldmateriaal beschikbaar gesteld, maar die stukken moeten nog verschijnen in het blad D’n Uytbeyndel van de heemkundekring H.N. Ouwerling te Deurne. Verder moet vastgesteld worden, dat er sprake is van een toename van de vragen over grafisch werk van Schotel en andere kunstenaars. Soms heeft dat geleid tot uitgebreid e-mailverkeer.
Aanwinsten dit jaar zijn een reeks houtsneden van Nans (Ferdinanda) van Leeuwen (1900-1995), die zij tijdens haar studie op de Rijksacademie te Amsterdam omstreeks 1920 heeft gemaakt. Ze zijn geschonken door familie van Anna Charlotte Rolandus (1899-1993), die met haar op de Rijksacademie heeft gestudeerd. Ze passen thematisch in de museumcollectie, maar het is tevens een aardig toeval dat zij – lerares van 1922 tot 1962 aan de Industrieschool van Meisjes in Rotterdam – lange tijd in tuindorp Vreewijk heeft gewoond, waar Schotel vanaf 1938 zijn domicilie heeft. Of ze elkaar hebben gekend, is niet bekend. Om alle – al dan niet in passe-partout gezette werken – beter geselecteerd te kunnen opbergen zijn er nieuwe ladekasten aangekocht. Van John de Jong hebben wij een aluminium plaat geschonken gekregen om de titels van de exposities aantrekkelijker te presenteren.
De werkgroep, die voor de invulling van de beeldentuin steeds zorg draagt, heeft besloten om die te verplaatsen van het Spaaneind naar het grondstuk van de familie Verhoeven aan de Groenstraat onder de nieuwe naam S.E.E., dat staat voor Sculpture Expo Esbeek. Op 21 mei is de beeldentuin na een kort woordje van organisator Hannes Verhoeven door artist-in-residence José Luis López Galván geopend. Al direct na aankomst kon hij met de Esbekenaren mee naar het Oostenrijkse Hinterstoder om de toegekende Europese Dorpsvernieuwingsprijs in goud in ontvangst te nemen. Zijn Esbeekse verblijf van drie maanden is op 29 juli afgesloten met de onthulling van zijn wandschildering op de voorgevel van Schuttershof als blijvend cadeau aan de dorpsgemeenschap tezamen met een expositie van de tijdens het verblijf gemaakte tekeningen en schilderijen. Van deze werken zijn 4 schilderijen en 15 tekeningen in Esbeek achtergebleven. Het was een drukke, geanimeerde avond bij prachtig zomerweer. Daarbij is de eerste artist-in-residence van 2019 Juliana Rios Martinez uit Colombia eveneens overgekomen. In het Brabants Dagblad van 21 juni wordt door journaliste Noëlle Zarges een hele pagina aan Galván’s verblijf in Esbeek besteed en op 29 juli aan de wandschildering. Tot een nieuwe editie Park en Schotel is het nog niet gekomen; maar wat in het vat zit, verzuurt niet. Een bijeenkomst met alle vrijwilligers die de motor van het Schotelgebeuren vormen, kan na twee jaar weer plaatsvinden.
Op 14 oktober wordt een vrijwilligersmiddag gehouden, waarbij de Beeldentuin S.E.E met uitleg van Hannes Verhoeven bezocht wordt en de conservator uitleg geeft over de organisatie van een tentoonstelling aan de hand van de lopende expositie Korenmijten & hooibergen. Van steunpilaar Kees Ketelaars wordt afscheid genomen, alhoewel uit zijn reactie blijkt dat hij bereid is nog hand- en spandiensten te verlenen. Met een drankje en hapje wordt de regenachtige middag op informele wijze afgesloten.
De werkgroep die geregeld de etsworkshop gaf, is gestopt. Wel is er een nieuwe groep samengesteld voor het onderhoud van de wandelroute om schildersezels, koffiehuisje, De Schuttel en sculpturen van tijd tot tijd een schoonmaakbeurt te geven en kleine reparaties uit te voeren. Ook de rondleidingen zijn mondjesmaat op gang gekomen, waarmee de bestuursleden en gidsen zich hebben beziggehouden. Door bestuur en vrijwilligers is weer geparticipeerd in activiteiten zoals De Zomerschool.
Helaas kon NL Doet geen doorgang vinden. Het gevoel dat de afgelopen coronajaren belemmerend hebben gewerkt, hebben wij kunnen afschudden, wij hebben de draad weer kunnen oppakken en in daden kunnen omzetten. Als vanouds is van de Andreas Schotel kunst- en wandelroute weer druk gebruik gemaakt. Hoewel het op sommige momenten tamelijk druk was, is er van filevorming nog geen sprake geweest.
Met het nieuwe jaar komt er weer ruimte voor nieuwe ideeën en uitdagingen.
Peter Thoben, conservator
