Na mobilisatie in Noord-Brabant tijdens de Eerste Wereldoorlog keert Andreas Schotel naar Rotterdam terug en vervolgt zijn lessen aan de academie, maar nu in de pas gestarte grafiekklas bij Antoon Derkzen van Angeren (1878-1961). Schotel maakt kennis met de verschillende grafische technieken zoals lijnets, aquatint, vernis-mou, lithografie en hout- en linosnede. In een aantal etsen uit de begintijd zijn vader en moeder onderwerp, maar al gauw laat hij zich inspireren door bootwerkers, havenarbeiders en werklui van de gasfabriek. Het zou een studieopdracht kunnen zijn, waarvoor zijn leermeester het contact met de gasfabriek gelegd kan hebben. Hoewel de onderwerpkeuze niet aansluit bij het werk van Derkzen van Angeren zelf, kunnen het socialisme, revoluties en opkomend communisme Schotels aandacht op de werkman hebben gericht. Er zijn niet alleen veel tekeningen, etsen en litho’s van de gasfabriek bewaard, maar ze hebben ook nadrukkelijk het karakter van studies. Het licht-donker speelt een grote rol en derhalve zwart-wit-schakeringen, maar ook vuur en stoom dragen bij aan de sfeer. De etsen zijn door Schotel gedateerd tussen 1917 en 1920. Het kan als zijn eerste grote onderwerp beschouwd worden.
Om in de gasfabriek te mogen tekenen heeft hij ongetwijfeld toestemming moeten vragen aan directeur Melchior C. Sissingh (1866-1952), die in 1894 onderdirecteur en in 1907 directeur van de Rotterdamse Gemeentelijke Gasfabrieken is. Via zijn jongere broer Cornelis J.G. Sissingh (1876-1932), die door de Heidemaatschappij tot houtvester op de ontginningen van landgoed De Utrecht is aangesteld, komt Schotel naar Esbeek. Een gang die hij vanaf dat moment meer dan zestig jaar lang in de zomermaanden zal maken.
Rotterdam heeft meerdere gasfabrieken (Kralingen, Feijenoord en Keilehaven), maar op grond van oude foto’s heeft Schotel zijn observaties vrijwel zeker gedaan in de gebouwen van de Kralingse gasfabriek aan de Oostzeedijk en wel in de gebouwen van de uitbreiding uit 1904-1908. Overigens is deze gasfabriek in november 1926 gesloten.
Op overzichtstentoonstellingen heeft Schotel altijd wel etsen uit deze serie laten zien. Toch is het niet goed mogelijk om de titels aan de nu geëxposeerde etsen te koppelen. De grote ets die een overzicht van het binnenterrein van de gasfabriek toont, doet sterk denken aan de etsen met hoogovens en mijnschachten uit het Roergebied van Johannes Proost. Mogelijk heeft Schotel via zijn medeleerling Albert Neuhuys (1895-1968), die in 1916 portretten van Proost heeft getekend, hem persoonlijk en zijn werk leren kennen.
De expositie Schotel en de Gasfabriek Rotterdam. Werken uit zijn studietijd loopt van 29 april tot en met 16 juli 2017 en is behalve de maandag dagelijks geopend van 11.00 tot 16.00 uur.
