In 2023 hebben wij de coronaperikelen definitief achter ons kunnen laten en hebben wij aan de verdere uitbouw van de activiteiten kunnen werken. Na afloop van de tentoonstelling Tekenwerk. Janus Kluijtmans (1919-2004) op 12 februari is er een expositie ingericht onder de titel Boerenthema: foto’s Victor De Buck & grafiek Andreas Schotel (25 februari t/m 11 juni). Voor deze tentoonstelling hebben wij van het Eindhoven Museum uitvergrote fotoreproducties van de oorspronkelijke albumineafdrukken van de kunstschilder Victor De Buck (1855-1916) geleend. Omstreeks 1885 zijn de opnamen in de omgeving van Bladel gemaakt en de aanleiding geweest dat zijn kunstbroeder Jozef Gindra (1862-1938) zich in 1887 definitief in Bladel heeft gevestigd. Thematisch zijn de foto’s naast de etsen en houtsneden van Andreas Schotel geplaatst om te verduidelijken, hoe beide kunstenaars dezelfde boerenonderwerpen – landschappen, boerderijen, zandwegen met karren, eggen, wieden, spitten, aardappels rooien, maaien, schovenbinden etc. – kiezen en daarmee in de traditie van de School van Barbizon staan ondanks een tijdsverschil van 30 tot 50 jaar. Beider manier van kijken en de sfeer van uitbeelden laat overeenkomsten zien, maar ook wel verschillen. Zo blijken er meer woeste gronden zoals heidegebieden inmiddels ontgonnen of is de os als trekdier voor eg of aardkar ingeruild voor het paard. Ter gelegenheid van de tentoonstelling geeft de conservator op zondagmiddag 16 april in het museum de lezing In de traditie van het boerenthema voor een twintigtal toehoorders. Voor de volgende expositie Koeien bij Schotel (17 juni t/m 10 september) zijn etsen en tekeningen uit de museumcollectie geselecteerd. Om het Rotterdamse oeuvre van Andreas Schotel ook aan bod te laten komen zijn etsen onder de titel Rotterdamse Maasgezichten (16 september t/m 10 december) en daarna etsen en aquarellen onder de noemer Kijk op arbeiders (vanaf 16 december) geëxposeerd. Bij de voorbereiding van de laatste expositie hebben wij moeten vaststellen dat de figuur van Heinz uit het Ruhrgebied voor een aantal bladen model heeft gestaan en het prototype voor de (geschoolde?) arbeider voor Schotel moet zijn geweest.
Zoals in de afgelopen jaren hebben wij in het dorpsblad ’t Kleppermenneke gelegenheid gekregen om maandelijks een artikel over Andreas Schotel aan te leveren, dat nadien eveneens op de museumwebsite wordt geplaatst. Als eerste verschijnt ‘Terugblik 2022’ op 2 februari. Verder zijn de nieuwe tentoonstellingen en de lezing op 16 april hierin aangekondigd. In speciale bijdragen belicht de conservator diverse onderwerpen met het nodige beeldmateriaal: ‘Peter Thoben gastconservator in Veldhoven’ (30 maart), ‘Yad Vashem en de familie Schotel’ (25 mei), ‘Mies Gips (Delft 1899-1991 Bladel), de vrouw van Andreas Schotel’ (12 oktober), ‘Verre Schotelfamilie op bezoek en aandacht voor een kunstzinnige tante’ (9 november). Ook in het weekblad De Hilverbode hebben wij ruimte gekregen voor de aankondiging van de lezing op 16 april onder de titel ‘Op zoek naar het boerenleven’ (13 april), de nieuwe exposities ‘Koeien bij Schotel’ (21 juni), ‘Een Rotterdammer in Noord-Brabant’ (4 oktober) en ‘Kijk op arbeiders’ (20 december).
Bestuurslid Danny van Vliembergen laat in ’t Kleppermenneke van 27 april weten, dat de werkgroep het vanwege risicovolle eisen niet aandurft om de beoogde artist-in-residence uit Cuba, Miguel Alejandro Machado uit Havanna, over te laten komen. Er wordt een alternatief gezocht en gevonden in de persoon van Iraanse Rojin Tavassoli, die al in Nederland verblijft. Haar werkperiode van drie maanden wordt op 30 september met de presentatie van het vervaardigde werk afgesloten. Een schetsmatig schilderij met koeien blijft als aandenken aan haar verblijf in Esbeek achter. Danny is ook gids voor de kijkers op televisie, wanneer op de zender NPO2 op 28 juli de Schotelwandelroute langs De Schuttel en beelden van Hannes Verhoeven wordt belicht.
Door zijn contacten met de Vlaamse c.q. Belgische onderzoekers en verzamelaars van negentiende en twintigste-eeuwse kunst is de conservator uitgenodigd om deel uit te maken van de groep die zich Kunstvrienden noemt. Na de eerste bijeenkomst in het Emile Van Dorenmuseum te Genk op 6 november 2021 vindt er op 14 oktober een symposium in MuZEE te Oostende plaats. Enkele leden hebben aldaar hun onderzoek voorgesteld en Wendy Wiertz (Universiteit Utrecht) heeft gesproken over haar boek Adellijk en artistiek. Amateurkunstenaressen met blauw bloed in België (1815-1914) en Annelien van Kempen (Delft) over haar onderzoek naar versierde meelzakken die in de Eerste Wereldoorlog in verband met voedselhulp uit dankbaarheid zijn vervaardigd. Tevens is de Anna Boch-expositie bezocht. Het boek waarin de deelnemende Kunstvrienden zich voorstellen, is op 30 oktober na bezoek aan Het Kunstuur te Mechelen in het gelijknamige café gepresenteerd. In het boek – met enige financiële steun van onze kant – staat van de conservator een artikel over het Andreas Schotel Museum, waarin met name de levens van de hoofdrolspelers Andreas Schotel en Jo Proost worden belicht (pag. 140-147). In december staat in het tijdschrift GrafiekWereld – na veel problemen – eindelijk het artikel ‘Exlibris van Andreas Schotel’ van de conservator.
In verband met haar boek De vuurvogelgeneratie. Kunstenaars in een verwoeste stad heeft kunsthistorica en journaliste Sandra Smets van Museum Boijmans van Beuningen Esbeek bezocht om van de conservator nadere informatie over Proost en Schotel te verkrijgen. In september is haar publicatie verschenen voorafgegaan door een twee pagina’s groot artikel van haar hand in het NRC van 24 augustus.
Voor de culturele avond van de Schotelvrienden is op 3 maart beeldend kunstenaar Harry Verhoeven uit Dommelen uitgenodigd, die vorig jaar in de beeldentuin S.E.E. zijn cortenstalen beelden heeft geëxposeerd en door zijn toelichting op de beelden toen indruk heeft gemaakt. Overigens zijn de meeste beelden blijven staan en is de beeldentuin verder uitgebreid met werken van Onno Poiesz en Bart Somers. Harry Verhoeven is onderwijsman en oprichter van het *techniekHuys in Veldhoven en een groot pleitbezorger van het ambachtelijk maken d.w.z. van het kundig vakmanschap. De vooraankondiging in de Hilverbode van 22 februari wordt gevolgd op 1 maart door een interview, afgenomen door Adrie van de Wouw. In zijn veelomvattende bevlogen exposé Ambacht en techniek als de voedingsbodem voor cultuurvorming met afbeeldingen leidt hij de aanwezigen door de evolutie van eeuwen menselijk maken en de verworvenheden ervan voor culturele ontwikkelingen. Zelf geeft hij als beeldend kunstenaar het goede voorbeeld met de tentoonstelling Reflecties van Geloof met door hem vervaardigde wandassemblages in de Bossche Sint-Jan. Voor het begeleidende boek mag de conservator de teksten schrijven. Vanzelfsprekend vindt ’s avonds ook het onderling ruilen van de Schoteletsen plaats.
Al enkele keren zijn er pogingen gedaan om het oeuvre van Andreas Schotel in Rotterdam tentoongesteld te krijgen. Op 24 februari zijn wij met een deputatie naar het Verhalenhuis Belvedère geweest om te bespreken of een expositie van Andreas Schotel en/of Jo Proost tot de mogelijkheden behoort. Na ons bezoek blijft het stil en het is de vraag of er nog wel een vervolg komt. Naar aanleiding van de vraag om een copyright licentie door Museum Boijmans van Beuningen hebben we hierover uitvoerig gecorrespondeerd. Het copyright dragen wij niet zonder meer over, maar wij zijn wel bereid toestemming te geven om het bij het museum in bezit zijnde werk te kunnen laten zien op hun website. Verder zijn er de nodige vragen over het grafisch werk van Schotel en dat van andere kunstenaars – meestal per e-mail –beantwoord.
Evenals in het verleden zijn er dit jaar leden uit de omvangrijke familie Schotel op bezoek geweest. Alex Pietracito, de zoon van Schotels kleindochter Jacqueline Pietracito-Vermeer in Italië, blijkt op 28 augustus met zijn vriendin Esbeek bezocht te hebben. Hij heeft de boekuitgaven gekocht en is onopgemerkt doorgereisd. Een verre naamgenoot Jouke Schotel heeft met zijn familie op 30 september zijn opwachting gemaakt. Zus Lenneke en broer Kees Punt, kleinkinderen van de oudste zus van Andreas Schotel, zijn op 27 oktober polshoogte komen nemen. De laatsten hebben een staatsiefoto van het gezin Schotel-Snijders geschonken en de uitnodigingskaart van Rhoon.
Voor de vrijwilligers is een uitstapje op zaterdag 21 oktober georganiseerd dat naar de tentoonstelling Zandgrond in Cultureel Centrum De Warande in Turnhout gaat. Vertrekpunt voor de expositie is het werk van Jakob Smits die in 1888 in de onherbergzame, zanderige Kempen zijn biotoop heeft gevonden. Zijn thematiek blijkt nog altijd door te werken en aanwezig te zijn in het werk van hedendaagse kunstenaars, zodat werken van Jakob Smits met die van een dertigtal hedendaagse kunstenaars worden geconfronteerd. De deskundige uitleg en achtergrondinformatie van de rondleidster maakt het tot een boeiend en leerzaam bezoek. Bij café Leffe op de Grote Markt wordt een goed verzorgde lunch genuttigd om vervolgens na een kort bezoek aan de Sint-Pieterskerk huiswaarts te keren, waar in Schuttershof nog nagepraat wordt onder het genot van een drankje en hapje.
Van de Andreas Schotel kunst- en wandelroute is weer goed gebruik gemaakt. Het aantal rondleidingen, waarmee de bestuursleden en gidsen zich hebben beziggehouden, is weer toegenomen. Op 6 maart heeft de conservator een groep van de Orde van den Prince ontvangen en het verhaal verteld. Verder heeft een groep vrijwilligers onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd aan de wandelroute met sculpturen, schildersezels, koffiehuisje en De Schuttel. Er is een nieuwe rustbank geplaatst. Ook is er dit jaar weer meegedaan aan NL Doet op 10 maart.
Aan het eind van het jaar is de museumverzameling uitgebreid. Uit de nalatenschap van kunsthistorica Irene Groeneweg (1941-2023) hebben wij op 19 november via vriendin Marjan van der Grinten-Gall een – al bekende – ets van Leen Rademaker geschonken gekregen. Veel belangrijker is de volgende verwerving. De verzamelaar van grafiek van Pieter Dupont, waaruit in ons museum een keuze in 2018-2019 is geëxposeerd, maakt aan de conservator kenbaar dat hij zijn verzameling grafiek van Dupont van de hand wil doen. Na intern overleg besluit het bestuur om deze buitenkans niet te laten lopen en de collectie van 80 ingelijste en in goede conditie zijnde grafiekbladen tezamen met documentatie aan te kopen. Op 22 december wordt de verzameling door collectioneur Jan Sleegers officieel overgedragen met een korte voordracht van de conservator. In 2024 zal met een Dupont-tentoonstelling stilgestaan worden bij deze grootse museale aanwinst.
Uit dit beknopte resumé mag blijken, dat het Andreas Schotel Museum in alle opzichten in beweging is.
Peter Thoben, conservator
