De museumcollectie groeit: een bijzondere schenking

Het Andreas Schotel Museum in Esbeek heeft van mevrouw Lucie J.M.G. Lauwers-de Laat een bijzondere schenking gekregen. Een schenking die bestaat uit een roodkrijttekening van Jakob Smits (1855-1928), uit etsen van Henri Quitellier (1884-1980) en Eugeen Yoors (1879-1975), alsmede uit een serie van 15 kleurenfoto’s van Andreas Schotel in zijn Rotterdamse atelier aan de Brielselaan. Bij de voorbereiding van de tentoonstelling van Dirk Baksteen in het najaar van 2016 zijn de contacten met Lucie Lauwers-de Laat goed tot stand gekomen. Van haar mochten wij een reeks zwart-witfoto’s van Dirk Baksteen lenen, die zij in augustus 1963 in diens atelier heeft gemaakt. Overigens op de tekening van Jakob Smits met twee koeien in een stal is op het passe-partout geschreven: ‘Koestal’, schets van Jakob Smits door Dirk Baksteen geschonken aan Lucie de Laat 1953.

Lucia Johanna Maria Gerarda de Laat is op 30 oktober 1927 in Tilburg geboren, maar haar ouders Jan (Maria Laurentius Marinus Johannes) de Laat (1897-1961) en Elisabeth Smolders (1893-1981) zijn uit Esbeek afkomstig. Bij de familie in Esbeek is zij veel gekomen en zij herinnert zich nog veel van vroeger.

De opleiding ziekenverpleging en maatschappelijk werk krijgt ze bij psychiatrische inrichting Coudewater te Rosmalen en daarna de opleiding kraamzorg in het ziekenhuis van Bergen op Zoom. Zij gaat als verpleegkundige aanvankelijk in Brussel en na een jaar in Antwerpen werken. Daar leert zij Jan (Johannes Franciscus) Lauwers (1926-2011) – een Belg – als patiënt kennen, met wie zij in 1955 trouwt. Het huwelijk zal kinderloos blijven. Na haar huwelijk gaan ze in Deurne bij Antwerpen wonen en zij werkt tot 1983 in het Stuivenbergziekenhuis. Haar man is hevig in kunst geïnteresseerd en ze raken met Dirk Baksteen, Flor Van Reeth en Eugeen Yoors bevriend en vervolgens met nog talloze kunstenaars zoals Broeder Max, Staf De Bruyne, Jaak Goris, Frans Van Immerseel, Frans Mertens, Fernand Naeyaert, Albert Poels, Henri Quitellier, Jan Wouters of priester-schrijver Armand Boni en componist Renaat Veremans.

Omstreeks 1960 beginnen Jan en Lucie exposities van bij hen bekende kunstenaars te organiseren om die financieel te helpen. Ze bekostigen zelf de tentoonstellingen. Jan snijdt de passe-partouts en lijst het werk in. Lucie maakt foto’s voor uitnodigingen en folders en krijgt zo de smaak van het fotograferen te pakken. De reden, waarom zij van vele kunstenaars interessante atelier- en portretopnamen heeft gemaakt. Pater Jozef Nuyens opent veelal de tentoonstellingen. Zo organiseren ze in november 1980 een tentoonstelling met etsen van  Andreas Schotel en Magdaleen Rademaker in het Cultureel Centrum Kasteel van Schoten. In de aanloop naar deze expositie heeft zij in 1979 een reeks foto’s van Andreas Schotel in zijn atelier met een Asahi Pentax geschoten. Omdat zij goed kan ‘kijken’, zijn die van grote documentaire waarde. Wij beelden naast de tekening van Jakob Smits enkele foto’s van Schotel af. 

Het is een genoegen met Lucie Lauwers-de Laat herinneringen op te halen, want ondanks haar bijna 90 jaren heeft zij een goed geheugen. Haarfijn kan ze over de kunstenaars en schrijvers uit hun vroegere vriendenkring verhalen. Ze weet veel over de onderlinge verhoudingen en over hun werk te vertellen.

Peter Thoben, conservator 

De Andreas schotel Wandel- en Kunstroute steekt er boven uit!

Bijna alle Brabantse gemeenten deden mee, meer dan honderd inzendingen vochten om de Stijlprijs 2017, maar Hilvarenbeek ging strijken met de eer. De Andreas Schotel Wandel- en Kunstroute werd door zowel jury als door het publiek uitgeroepen tot de grote winnaar. Op donderdag 18 mei kregen burgemeester Ryan Palmen en de voorzitter van de Vrienden van Schotel, Piet Verhoeven, in het Markiezenhof te Bergen op Zoom een fraaie bokaal en een flinke cheque uitgereikt door gedeputeerde Erik van Merrienboer.

Wat is dat toch met Esbeek? De een na de andere prijs kapen zij weg voor de ogen van veel grotere en roemrijke dorpen. Ligt dat aan hun vermogen om de gehele gemeenschap te mobiliseren voor een idee? Aan een aantal daadkrachtige mannen en vrouwen die ergens de schouders onder zetten om het voornemen gedaan te krijgen? In iedere geval hebben zij de gemeente Hilvarenbeek andermaal op de kaart gezet met het binnenhalen van de Brabantse Stijlprijs 2017. Eigenlijk was het een dubbele overwinning, want de jury riep hen uit tot winnaar en dat betekent dat de bokaal, van de hand van kunstenares Simone van Bakel, mee naar Hilvarenbeek mocht worden genomen.

Maar ook het publiek was overtuigd: de Andreas Schotel Wandel- en Kunstroute stak boven alle andere inzendingen uit. Dat betekent dat de voorzitter van de Vrienden van Schotel, een cheque van 2.500,00 euro mee mocht nemen naar Esbeek. “Wij gaan dat geld gebruiken voor een verdere verfraaiing van de wandelroute. Een nieuw object, waar wij al mee bezig zijn, natuurlijk weer geïnspireerd op het werk van Schotel. Wat wij ook mee mochten nemen was de bokaal. Een aardige geste van de burgemeester, want het is een geschenk aan Hilvarenbeek, maar hij vond het precies op zijn plaats in ons museum in Schuttershof, in plaats van in het gemeentehuis. In ons museum heeft het al een ereplaats gekregen.”

Waardering

Het spreekt vanzelf dat Piet Verhoeven heel gelukkig is met het behalen van de Stijlprijs, maar misschien nog wel meer met de woorden van de jury. “Zij hebben ons werkelijk de hemel in geprezen! Een project dat een combinatie vormt van natuurbeleving, van cultuur uit de eigen omgeving en van gemeenschapszin. Een wandelroute door de mooiste natuur met vennen, bossen en houtwallen, overal elementen ontleend aan het werk van Andreas Schotel, een Rotterdamse kunstenaar die zich nauw verweven voelde met Esbeek. En dat allemaal uitgevoerd door vrijwilligers uit het dorp. De jury benadrukte ook het hoge professionele gehalte waar mee het allemaal is uitgevoerd, door echte kunstenaars in hun atelier. Het gaat over ons verleden, maar hedendaags vormgegeven en sprekend tot de verbeelding. Het lijkt net of de kunstenaar nog steeds rondloopt door zijn geliefde dorp, dat gevoel kregen de juryleden hier.”

Het is volgens Piet Verhoeven vooral de betrokkenheid van de mensen in Esbeek die dit allemaal mogelijk heeft gemaakt. “Veel werk van Schotel is hier aanwezig. Voor de mensen is hij een van hen, al is hij dan ook decennia geleden overleden. Maar hij ligt wel in Esbeek begraven, niet in Rotterdam. Ik zie ook dat de mensen die in de buurt van de beelden langs de route wonen, ze als het ware hebben geadopteerd. Ze hebben er iets mee. Maar het is niet alleen de verdienste van ons dorp. Ook de gemeente Hilvarenbeek heeft ons altijd enorm gesteund. Zonder die samenwerking was het nooit zo’n succes geworden.”

Burgemeester Ryan Palmen is het hier roerend mee eens. Het succes van Esbeek straalt af op de hele gemeente. “Het winnen van de Brabantse Stijlprijs én de publieksprijs is een erkenning voor het aanstekelijke enthousiasme, de doordachte aanpak en het vele werk van een mooie club Esbekenaren. De route is op zich al een genot: het verbindt natuur met cultuur, recreatief of sportief wandelen met cultuurhistorie en alles wat daar tussenin zit. En dan de manier waarop de betrokken vrijwilligers het aanpakken: geweldig. Als je ziet hoeveel mensen betrokken raken en meedoen! Voor hen dus de Stijlprijs, de prijs voor het mooiste initiatief met een Brabantse aanpak.

Op de foto boven dit artikel de prijsuitreiking in het Markiezenhof in Bergen op Zoom. (v.l.n.r.) Burgemeester Ryan Palmen, Ad van Rijswijk, Peter Thoben, Danny van Vliembergen, Piet Verhoeven, Tiny Kolsteren, Addy van Seeters en gedeputeerde Erik van Merrienboer.