Om een museum aantrekkelijk te houden voor bezoekers moet er periodiek iets anders te zien zijn. Daarom organiseren wij zo’n vier wisseltentoonstellingen per jaar. Voor deze wisselexposities wordt op de eerste plaats geput uit de museumverzameling. Rond een speciaal thema of onderwerp zoeken wij werken bij elkaar, snijden die in passe-partout en hangen die in wissellijsten op. Daarbij valt bijv. te denken aan portretten, moeder en kind, naakten, atelier, haven, wederopbouw, oogsten, dorsen, natuur, oorlog, diploma’s enz. Naast werk van Andreas Schotel zijn er ook presentaties rond het werk van Johannes Proost en Magdaleen Rademaker, de twee andere kunstenaars in de museumcollectie. Eén keer per jaar besteden wij aandacht aan een andere, bij voorkeur grafische, kunstenaar.

Soms doen andere musea of tentoonstellingszalen voor bruiklenen een beroep op de collectie en levert dat een idee voor een nieuwe expositie op, zoals de lopende tentoonstelling Paarden bij Schotel. Voor de tentoonstelling Cavalcade. Een stoet van picturale paarden in ’t Kristalijn te Mol-Rauw (B) hebben wij werken met paarden uitgeleend. Maar bij het doorspitten van de collectie blijken er veel meer werken met paarden te zijn. Vandaar de expositie Paarden bij Schotel.

In de geschiedenis zijn mens en paard onafscheidelijk. De mens moest het paard ten eigen nutte temmen (domesticeren) om het bruikbaar te maken als last-, rij- of trekdier. Paarden werden bereden om sneller afstanden af te leggen of om in oorlogen effectief te kunnen opereren. Met paarden, ingespannen voor een kar, koets, trekschuit, wagen, slee of tram, konden grotere vrachten en/of meer mensen over een langere afstand gemakkelijker en sneller vervoerd worden. In het boerenbedrijf werden paarden gebruikt bij het ploegen, eggen en de oogst naar de schuur brengen. In de haven, in de bossen of bij bedrijven werden werkpaarden vooral als trekpaard voor vervoer van goederen, bomen etc. ingezet, maar ook in tred- of rosmolens en in de mijnen. De enorme kracht van het paard heeft de mens altijd benut voor veelzijdige doeleinden. Daarom was het paard een essentieel deel van zijn werkkapitaal. Met de komst van motoren verliest het paard zijn praktische functie als werkpaard en speelt het meer en meer in circus, sport of recreatie een rol. Bij paardenrennen, ruiter- of springsport en paardendressuur wordt het paard ingezet ter ontspanning van mensen. De mens blijft zijn wil nog altijd aan het paard opleggen, maar op een geheel andere manier. 

Het belang van het paard voor de mens blijkt uit de talloze uitdrukkingen, spreekwoorden en gezegden met verwijzingen naar paarden: Vast in het zadel zitten; Zijn stokpaardje berijden; Een paardenmiddel; De teugels in handen hebben of laten vieren; Een gegeven paard mag men niet in de bek kijken; Het beste paard van stal; Er zijn luxe paarden en werkpaarden; Trekken aan een dood paard; Het paard achter de wagen spannen; Over het paard getild zijn enz. enz. 

In het oeuvre van Andreas Schotel treffen wij veel paarden aan, omdat die vroeger bij veel bezigheden gewoon waren, zowel in het boerenbedrijf als in de stad of in de haven. De veranderde functie van het paard brengt Schotel ook in beeld bij circusacts of in de ruitersport. De huidige tentoonstelling illustreert aardig, hoe normaal het paard vroeger in het alledaagse leven was en geen luxe bezit voor financieel draagkrachtigen zoals tegenwoordig. Door een dergelijk onderwerp/thema van het paard centraal te stellen kunnen wij het werk van Andreas Schotel in een cultuurhistorische perspectief plaatsen. Kort na de inrichting moest het museum vanwege corona dicht, zodat deze expositie nu verlengd is tot medio mei. 

Peter Thoben

Het kabinet heeft besloten dat locaties voor vertoning van kunst en cultuur zijn gesloten tot en met 14 januari 2022. 

Wij volgen de Coronaregels.

Het is al weer 12½ jaar geleden dat het Andreas Schotel Museum officieel op 17 mei 2009 geopend is in café Schuttershof. Het museum kan er geopend worden, enerzijds omdat de nalatenschap van Schotel in 2007 naar Esbeek gekomen is, anderzijds omdat de Esbekenaren een coöperatie oprichten  om het café voor het dorp te behouden zodat het museum er huisvesting kan vinden. Achteraf een gelukkige coïncidentie. 

Wat heeft het museum in die periode zoal bereikt? In het museum is inmiddels een lange reeks wisseltentoonstellingen gehouden, waarin het werk van Schotel veelal thematisch is gepresenteerd. Ook is het werk van zijn vriend Jo Proost en leerling Magdalena Rademaker geëxposeerd, evenals werk van andere grafici zoals Dirk Baksteen, Pieter Dupont, Aad de Haas, Jan Naaijkens en Jakob Smits. De museumverzameling is uitgebreid met nieuwe, zowel bekende als onbekende, werken van Schotel en van andere kunstenaars zoals bijv. Bert Otten. Enkele publicaties zijn verschenen en achtergrondinformatie is in artikelen vastgelegd die in ’t Kleppermenneke zijn verschenen en als ‘columns’ op de museumwebsite staan. Af en toe is er werk uit de museumverzameling in bruikleen gegeven aan tijdelijke exposities zoals aan het Waalres Museum, musea en Elckerlyc in Hilvarenbeek, het Heemhuis te Nuenen en ’t Kristallijn te Mol. Ook is er enkele keren een beroep gedaan om werken uit de collectie te mogen afbeelden bij een artikel of in een boek. 

Van het buitenmuseum d.w.z. de Andreas Schotel kunst- en wandelroute is ook werk gemaakt. Er is op de korte en lange wandeling een aantal op het werk van Schotel geïnspireerde beelden geplaatst, die samen met het zomerhuisje De Schuttel en de beeldentuin, waar dit jaar Tim Hoefnagels en Tijs Rooijakkers  ieder een werk tonen, de route aankleden. Uit de grote aantallen wandelaars blijkt dat de wandeling in trek is en uit de reacties blijkt dat de beelden van Hannes Verhoeven gewaardeerd worden. Van de mogelijkheid voor een bezoek met mondelinge uitleg is met regelmaat gebruik gemaakt. Op sommige momenten is het zelfs druk om alles in goede banen te leiden.

Het Park & Schotel festival, dat in 2015 in het Arnoldspark van De Utrecht en in 2017 in en rond de kerk van Esbeek heeft plaatsgevonden, heeft door de coronapandemie geen vervolg kunnen krijgen, maar wie weet kan er volgend jaar weer naar uitgezien worden. Het project ‘artist in residence’  heeft in 2019 voor de eerste keer de Columbiaanse Juliana Rios Martinez naar het dorp gebracht, waar zij de wandschildering Walking Together onder het viaduct van de N269 als blijvende herinnering achter heeft gelaten. Plannen voor nogmaals een artist in residence zijn in voorbereiding, maar nu zal de kunstenaar uit Mexico afkomstig zijn.  

Het is mooi, dat museum en kunst- en wandelroute opgemerkt zijn, want de Brabantse Stijlprijs en Jan Naaijkensring zijn beide in 2017 aan de Vrienden van Schotel toegekend en wellicht ligt een nominatie in het kader van de Europese Dorpsvernieuwingsprijs, waar museum en wandelroute aan bijdragen, ook wel in het verschiet.

Nadat Schotels artistieke nalatenschap naar Esbeek is gekomen, blijkt die in een vruchtbare voedingsbodem gevallen te zijn, waar veel museumbezoekers en wandelaars plezier aan beleven. Alle vrijwilligers bij het Andreas Schotel gebeuren doen hun best om de verhalen rondom de Rotterdamse kunstenaar in Esbeek levend te houden. Terwijl veel musea door alle coronaperikelen in de gevarenzone zijn gekomen, ziet de toekomst voor het Andreas Schotel Museum er door de groeiende publieke belangstelling rooskleurig uit. Andreas Schotel moest eens weten, wat hij in gang gezet heeft.

Peter Thoben